Cluster - Grosses Wasser, 1979;

Grosses Wasser - nagrany i wydany w 1979 roku album studyjny niemieckiej formacji rocka elektronicznego, Cluster, która po dwóch albumach wydanych jako trio z Brianem Eno - Cluster & Eno (1977) i After The Heat (1978) - powróciła do formy duetu, Hans-Joachim Roedelius - Dieter Moebius. Muzycy przenieśli się do Hamburga i studia nagraniowego Paragon Studio, będącego własnością byłego muzyka zespołu Tangerine Dream, Petera Baumanna, który został także producentem wydawnictwa.
   Album otwiera utwór Avanti, z mocnym, industrialnym pulsem basowym sekwencera w podkładzie, przestrzennie brzmiącymi i chwytliwymi solówkami klawiszowymi, oraz psychodelicznymi zapętleniami w stylu z debiutanckiego wydawnictwa formacji Harmonia - Musik Von Harmonia (1973). W tle przewijają się partie fortepianu, partie gitary akustycznej i psychodeliczne organowe pejzaże. Kompozycja przypomina wczesne dokonania zespołów Throbbing Gristle i Cabaret Voltaire, z całą pewnością wpłynęła też na twórczość wielu syntezatorowo-punkowych formacji, takich jak Psyche, Suicide, czy Skinny Puppy.
   Prothese jest niezwykle rzadkim w przypadku twórczości Cluster utworem wokalnym. Partie wokalne, to przede wszystkim szybkie deklamacje, zaś numer oparty jest na jednostajnym, zabarwionym funkiem tempie sekcji perkusyjnej osadzonej wręcz w stylu euro disco. W warstwie muzycznej dominuje jednak potężne brzmienie lekko rozstrojonego fortepianu połączonego z licznymi brudnymi riffami gitarowymi oraz industrialnym basowym pulsem sekwencera w podkładzie i szeregiem eksperymentów dźwiękowych w tle. Kompozycja jest niesamowicie hipnotyzująca, jednakże kończy się zupełnie nieoczekiwanie.
   Isodea to numer, który oparty jest na współgrających z partiami gitarowymi retrospektywnie brzmiących klawiszowych motywach w stylu wczesnej twórczości Jeana Michela Jarre'a bądź futurystycznych syntezatorowych kompozycji w stylu twórczości z lat 50. i 60. wykonawców pokroju Raymonda Scotta, Bruce'a Haacka, czy Perrey and Kingsley. Nie brak tu eksperymentów dźwiękowych czy awangardowych partii zagranych na flecie, brak jest natomiast sekcji rytmicznej, ale utwór wcale jej nie potrzebuje.
   Kompozycja Breitengrad 20 oparta jest na transowo-industrialnym pulsie basowym sekwencera w podkładzie tworzącym, wraz z cichymi perkusjonaliami, sekcję rytmiczną. Na linie melodii składają się podniosłe partie pianina a'la Fryderyk Chopin oraz brudne riffy gitarowe, które czasami nabierają większej zadziorności. Numer jest niesamowicie transowy.
   Utwór Manchmal zawiera klawiszowe partie brzmiące nieco w barokowym stylu wczesnej twórczości Vangelisa, uzupełnione o delikatne partie akustycznej gitary na tle odległych i delikatnych klawiszowych partii smyczkowych.
   Tytułowa kompozycja Grosses Wasser jest blisko 19-minutową, wielowątkową suitą, na którą składa się kilka luźno połączonych ze sobąut niezależnych od siebie wątków (za wyjątkiem wątku początkowego i końcowego), poczynając od rozpoczynających utwór ciężkich partii fortepianowych, na które powoli nasuwa się odległa przestrzeń eksperymentalnej elektroniki z licznymi przetworzonymi elektronicznie akustycznymi dźwiękami i szumami, które powoli wypierają partie fortepianowe zastąpione bardzo niskim brzmieniem syntezatorowym, co przypomina nieco klimaty z albumu formacji Cabaret Voltaire - Johnny Yesno (1981). Kiedy chaos osiąga apogeum, nagle ustępuje miejsca wibrującemu, niskiemu dźwiękowi syntezatora z retrospektywnie i psychodelicznie brzmiącymi partiami klawiszowymi w stylu muzyki elektronicznej lat 60., ten motyw z kolei dramatycznie przerywa neofolkowy, plemienno-szamański rytm perkusji z dzwonami i syntezatorowymi eksperymentami, na których tle pojawiają się motywy klawiszowe i gitarowe riffy, a nawet synth popowe solówki klawiszowe, przeciągłe partie skrzypiec elektrycznych czy saksofonu, uzupełnione o eksperymentalne motywy syntezatora i perkusjonalia, tworząc rodzaj plemiennej muzyki Indian. Następnie kompozycja przechodzi w wątek kojarzący się z wczesną twórczością zespołów Cabaret Voltaire i Throbbing Gristle, z nisko brzmiącym tłem syntezatorowym i odległymi klawiszowymi pętlami z nieustającym, przetworzonym tykaniem zegara, syntezatorowymi efektami dźwiękowymi, oraz pojawiającą się partią skrzypcową. Na ten wątek, subtelnie go wyciszając, nasuwają się partie fortepianowe uzupełnione z czasem o partie akustycznej gitary, upodabniając warstwę muzyczną do melancholijnych nastrojów znanych z wczesnych utworów formacji Kraftwerk - Heimatklänge (album Kraftwerk 2, 1972) i Morgenspaziergang (album Autobahn, 1974) - wieńcząc kompozycję niemal tak, jak się ona rozpoczęła.
   Grosses Wasser, choć nie przyniósł Cluster sukcesu komercyjnego, uważany jest za jeden z najważniejszych albumów muzyki elektronicznej lat 70. Z całą pewnością jest to jest to jedno z najlepszych wydawnictw studyjnych w twórczości formacji obok albumów Cluster II (1972), Zuckerzeit (1974), czy Sowiesoso (1976).

Tracklista:

"Avanti" – 4:44
"Prothese" – 2:04
"Isodea" – 4:03
"Breitengrad 20" – 4:04
"Manchmal" – 2:05
"Großes Wasser" – 18:38

Personel:

Hans-Joachim Roedelius – keyboards, percussion, vocals
Dieter Moebius – keyboards, percussion, vocals
Peter Baumann – producer
William Roper – engineer

Written by, © copyright October 2017 by Genesis GM.