05 lutego 2023, 19:04
1989-1993 - wydana w kwietniu 2011 roku kompilacja taśm zawierających archiwalny materiał pochodzący z lat 1989-93, śląskiego zespołu Düsseldorf, którego założycielami byli muzycy nowofalowej formacji Nowy Horyzont, wokalista Adam Białoń i klawiszowiec Adam Radecki, których na koncertach okazjonalnie wspierał także klawiszowiec grupy Kafel Dariusz Krzywański. Formacja Düsseldorf, tak samo jak Nowy Horyzont, powstała na terenie polskiego zagłębia przemysłowego, Górnego Śląska, w Katowicach. Inaczej jednak niż na Zachodzie Europy, za Żelazną Kurtyną, w Polsce, muzyka industrialna rozwinęła się względnie słabo, być może na taki stan rzeczy wpływ miał panujący w Polsce komunistyczny reżim, większość artystów wolała bowiem sięgać po wzorce amerykańskie, jak blues, hard rock czy metal, bardziej kojarzące się z amerykańską wolnością. Sporą popularność od początku lat 80. zdobył punk rock, chociaż ten proces w Polsce był opóźniony niemal o dekadę w porównaniu do Wlk. Brytanii i Niemiec, jednakże to właśnie na fali punk rocka powstała w Polsce nowa fala, która była odpowiednikiem zachodnich nurtów new wave i neue deutsche welle. Główni przedstawiciele polskiej nowej fali, m.in. Republika, Kult, Kobranocka, Siekiera czy Aya RL, debiutowali na słynnym festiwalu FMR w Jarocinie, zaś Siekiera i Aya RL przyswoiły sobie muzykę syntezatorową, a nawet industrialną, osiągając spory sukces komercyjny. Jednakże na polskim gruncie ten gatunek nigdy specjalnie nie zaistniał, poczynając od pionierskich dokonań Czesława Niemena z lat 70. (album Katharsis), poprzez wspomniane formacje Aya RL i Siekiera, a także - sporadycznie eksperymentujących z industrialem - Kapitana Nemo i Obywatela GC, w tatach 80. oraz zespoły Agressiva 69 i Wieloryb w latach 90. Na przełomie lat 80. i 90. pewną popularnością cieszył się także Kafel, w którego szeregach debiutowała późniejsza gwiazda polskiej sceny, Katarzyna Nosowska. Zespół, już bez Nosowskiej w składzie, w 1992 roku w formie kasety MC wydał album Egzalte. Z kolei Agressiva 69, albumem 2/47, w 1997 roku notowana była nawet na zachodnich listach przebojów, jednak w następnych latach zespół nie był w stanie powtórzyć już tego sukcesu.
Düsseldorf również wywodził się z kręgów polskiej, a w zasadzie śląskiej, nowej fali. Zespół zadebiutował, podobnie jak wielu punkowych wykonawców, na festiwalu FMR Jarocin w 1989 roku, prezentując niezwykle oryginalny jak na polskie realia sposób wykonywania muzyki za pomocą syntezatorów, automatu perkusyjnego i taśm z muzycznymi podkładami, co przypominało wczesne występy Depeche Mode i Cabaret Voltaire, choć linie wokalne Düsseldorfu wyraźnie zabarwione były polską nową falą.
Düsseldorf na polskim gruncie był odpowiednikiem zachodnich wykonawców, takich jak Throbbing Gristle, Cabaret Voltaire czy Kraftwerk - po części, od tego ostatniego zaczerpnął nawet swoją nazwę. Düsseldorf powstał w dość podobnych okolicznościach co wspomniane formacje, choć o dobrą ponad dekadę później; Adam Radecki i Adam Białoń zafascynowani byli międzywojennym ruchem artystycznym DADA, który na Zachodzie, w latach 60. i 70., dał początek wielu zespołom awangardowym, zaś w Polsce Dadaizmem, oprócz Czesława Niemena, interesowało się względnie niewielu artystów, a jednmi z nich byli Kafel ze Szczecina i Düsseldorf z Katowic, właśnie.
I chociaż muzyka syntezatorowa, także i w Polsce, cieszyła się dużą popularnością, na fali byli wykonawcy pokroju Kombi, Kapitana Nemo, Aya RL czy Klincz - nawet punkrockowy Kult tworzył syntezatorowe numery - to być może nazbyt awangardowy charakter Düsseldorfu sprawił, że grupa nie podpisała kontraktu płytowego i nigdy oficjalnie nie wydała studyjnego albumu. W 1992 roku z zespołu odszedł wokalista Adam Białoń, który powrócił do Nowego Horyzontu, jego miejsce w 1993 roku zajął Marcin Jasiński, krótko potem Düsseldorf zakończył działalność.
Kompilacja 1989-1993, wydana nakładem Requiem Records, po ponad dwudziestu latach, na nowo zatem odkrywa niesamowicie ciekawe, nigdy dotąd niewydane na żadnym nośniku (ułożone niechronologicznie) kultowe, archiwalne piosenki grupy, pełne socjalistycznego manifestu, traktującego o zależności ludzi i maszyn, oraz futuryzmu. I nawet mimo niekiedy pozostawiającej wiele do życzenia jakości dźwięku, materiał jest wart uwagi, poczynając od otwierającego album kultowego utworu Dlaczego, pochodzącego z repertuaru Nowego Horyzonu, w wykonaniu Düsseldorfu bliżej przypominającego dokonania Skinny Puppy, Ministry i Front Line Assembly, z niesamowitym barytonem Adama Białonia, którego barwa jak żywo budzi skojarzenia z Nową Aleksandrią Siekiery. Warto zwrócić uwagę, że klawiszowe linie melodii pokrywają się z tymi samymi liniami gitar w wykonaniu Nowego Horyzontu.
Deutschland Punk Bass przypomina z kolei stylistykę niemieckich zespołów nurtu neue deutsche welle, jak wczesny Die Krupps, Der Plan czy D.A.F. Numer wyróżnia się mocnym gitarowym riffem w refrenie piosenki. Styl wczesnego Die Krupps i D.A.F. słychać również w utworze Królewska Huta. W bardziej zimnofalowo-futurystycznych w klimatach osadzone są numery Wodospady i, najstarszy, bo pochodzący jeszcze z 1987 roku, zamykający album, O Tobie (Overdubbed 2010). Piosenka Wodospady przypomina synth popową stylistykę OMD, The Twins czy Fad Gadget, warto też zwrócić na niezwykle łagodny wokal Adama Białonia. Kompozycja O Tobie z kolei przypomina futurystyczno-synth popowe rejony twórczości Bruce'a Haacka, Kraftwerk i francuskiego Moderne. Innym ciekawym numerem jest neofolkowy Judentanz z rabinistyczną wokalizą Adama Białonia. Struktura muzyczna utworu ma charakter wczesnego house'u. Z kolei przez wzgląd na odejście z zespołu wokalisty w 1992 roku, instrumentalny charakter ma Anschluss, utrzymany w industrialnym klimacie Cabaret Voltaire. Jedynym na płycie utworem anglojęzycznym jest Goddess Of War, śpiewany przez Marcina Jasińskiego dysponującego bardziej punkowym stylem wokalnym. Utwór mocno zbliżony jest stylistycznie do klimatów Front 242 z albumu Tyranny >For You<.
Oprócz tradycyjnie piosenkowej formuły, na wydawnictwie zamieszczono dwie eksperymentalne kompozycje live osadzone w stylistyce wczesnej twórczości Throbbing Gistle i Cabaret Voltaire; 11-minutowy utwór Uleczmy Maszyny i Projekcja Live są wygłoszonymi na żywo, w duchu socjalistycznych manifestów, odczytami celebrującymi futurystycznych filozofów XX wieku oraz odwieczny wpływ maszyn na współczesną sztukę, cywilizację i tworzonych przez nie dźwięków i imitacji życia.
Album 1989-1993 to nie tylko przegląd wczesnej twórczości jednego z najbardziej wyjątkowych i osobliwych zespołów jakim bez wątpienia jest Düsseldorf, ale wydawnictwo jest też swoistym dokumentem obrazującym początki stylu ebm i industrial w Polsce.
Tracklista:
Dlaczego: (1990)
Deutschland Punk Bass: (1990)
Krolewska Huta: (1990)
Anschluss instr: (1992)
Uleczmy maszyny: (1989)
Wodospady: (1990)
Judentanz: (1990)
Goddess of War [voc. Marcin Jasinski] (1993)
Projekcja Live: (1989)
O Tobie overdubbed 2010: (1987-1989)
Personel:
Adam Białoń - vocals
Adam Radecki - synthesizers, tapes, drum machine
Marcin Jasinski - vocals
Written by, © copyright November 2013 by Genesis GM.
